فرآیند رسیدگی مالیاتی شرکت‌ها

بعد از تسلیم اظهارنامه مالیاتی موضوع ماده 105 ق.م.م مطابق با ماده 156 ق.م.م اداره امور مالیاتی موظف است اظهارنامه مؤدیان مالیاتی را حداکثر ظرف مدت یکسال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم‌ اظهارنامه (4 ماه پس از سال مالیاتی)، رسیدگی نماید. به این رسیدگی اصطلاحاً حسابرسی مالیاتی گفته می‌شود.

 

حسابرسی مالیاتی چیست؟

حسابرسی مالیاتی شما حداکثر تا یکسال بعد از تسلیم اظهارنامه مالیاتی انجام خواهد شد. در این حسابرسی شما باید بابت کلیه اعدادی که در اظهارنامه مالیاتی ابراز کرده‌اید اسناد و مدارک مثبته را ارائه کرده و از صحت و سقم آن‌ها و ایفای تکالیف‌تان دفاع کنید.

 

فرآیند رسیدگی مالیاتی

حسابرسی مالیاتی فرآیندی دارد. این فرآیند با دعوت از مؤدی شروع می‌شود و با صدور برگ تشخیص و قطعی مالیات به پایان می‌رسد. در این فرآیند دارای نکات اجرایی با اهمیتی وجود دارد که باید قبل از فرا رسیدن روز رسیدگی مالیاتی، شناخت مناسبی از آن کسب کنید.

لذا ما در این مقاله قصد داریم تا این فرآیند را برای شما حسابدار عزیز تشریح نموده و تجربیاتمان را با هم به اشتراک بگذاریم. پس تا پایان، این مقاله را دنبال کنید.

 

دعوت از مؤدی مالیاتی

گام اول. ابلاغ الکترونیکی

تا قبل از اتمام فرصت رسیدگی توسط اداره امور مالیاتی، ممیز مالیاتی شرکت شما اقدام به اطلاع رسانی زمان دعوت شما از طریق نامه کتبی، تماس تلفنی یا پیامک به تلفن همراه ثبت شده مدیر عامل در پرتال خدمات جامع الکترونیکی مالیاتی (در صورت فعال‌سازی ابلاغ الکترونیکی در همین سامانه) می‌کند.

 

گام دوم. امضای برگه دعوت به رسیدگی

بعد از حضور شما در اداره امور مالیاتی، برگه دعوت‌نامه مؤدی باید توسط مدیر عامل شرکت (یا سایر صاحبان امضاء یا نماینده شرکت) امضاء و به مُهر شرکت ممهور شود، تا بدین طریق فرآیند ابلاغِ دعوت شما برای رسیدگی، کامل شود.

 

گام سوم. برگه آماده‌سازی مدارک موردنیاز

علاوه بر برگه دعوت‌نامه، برگه‌ای به شما داده می‌شود که فهرستی از اسناد و مدارک مثبته و همچنین گزارش‌های مورد نیاز ممیزان مالیاتی است. عدم ارائه این اسناد و مدارک تبعات جبران ناپذیری را خواهد داشت.

 

ارائه مدارک مورد نیاز برای رسیدگی مالیاتی

نمونه‌ای از اسناد و مدارکی که باید قبل از روز رسیدگی آماده کنید، تا به ممیزان مالیاتی ارائه دهید به شرح زیر است:

1) دفاتر قانونی روزنامه و کل

2) تراز گروه، کل، معین قبل از بستن حساب‌های موقت

3) تراز گروه، کل، معین بعد از بستن حساب‌های موقت

4) تراز گروه بعد از بستن حساب‌های دائم

5) صورتحساب‌های بانکی مهر شده توسط بانک

6) صورتحساب‌های خرید کالا

7) گردش موجودی کالا

8) گردش حساب‌های پرداختنی تجاری

9) گردش مالیات و عوارض بر ارزش افزوده دریافتنی (مرتبط با خریدها)

10) صورتحساب‌های فروش

11) گردش درآمدها

12) گردش حساب‌های دریافتنی تجاری

13) گردش مالیات و عوارض بر ارزش افزوده پرداختنی (مرتبط با درآمدها)

14) گزارش‌های خرید و فروش فصلی

15) اظهارنامه‌های مالیات بر ارزش افزوده

16) گردش جاری سهامداران با ماهیت طلب

17) گردش جاری سهامداران با ماهیت بدهی

18) لیست خلاصه وضعیت مالیات حقوق کارکنان اصلی

19) لیست خلاصه وضعیت مالیات حق الزحمه مشاوران و کارکنان غیر اصلی

20) لیست‌های بیمه حقوق و رسیدهای ارسال لیست در سامانه Samt یا Eservices

21) اجاره نامه رسمی یا عادی

22) گردش هزینه اجاره، اجاره پرداختنی

23) قبوض مالیات اجاره و مدارک پرداخت آن‌ها

24) لیست استهلاک دارایی‌ها

25) و …

 

با توجه به نوع شرکت و فعالیت آن، مدارک مورد درخواست ممیزان مالیاتی کم یا زیاد خواهد شد. موارد فوق جزء معمولترین مدارک مورد درخواست محسوب می‌شوند، که به آن‌ها اشاره کردیم. چنانچه با نحوه آماده‌سازی مدارک مالیاتی آشنا نیستید پیشنهاد می‌کنیم حتماً مقاله زونکن مالیاتی سلاحی برای رسیدگی را مطالعه فرمائید.

 

سوالاتی که در رسیدگی مالیاتی پرسیده می‌شود

بعد از ارائه مدارک مالیاتی موردنظر، نوبت به رسیدگی می‌رسد. ابتدا ممیز مالیاتی کلیه مدارک دریافتی را صورتجلسه نموده و یک نسخه از آن را به شما تحویل می‌دهد.

سپس با آغاز رسیدگی مالیاتی، سوالاتی از مدیر عامل و حسابدار پرسیده می‌شود که معمولاً با هدف کسب شناخت از نوع فعالیت شرکت و همچنین ارزیابی میزان دانش و آگاهی حسابدار نسبت به کارهای انجام شده وی در راستای ایفای تکالیف مالیاتی مؤدی مطرح می‌شود. در ادامه چند مورد از سوالات معمول را با هم بررسی می‌کنیم.

 

1. فعالیت شرکت در چه زمینه‌ای است؟

معمولاً سوال اولی که در راستای شناخت فعالیت شرکت شما پرسیده می‌شود، همین سوال است. ممکن است برای شما سوال شود که چرا ممیز مالیاتی نوع فعالیت شرکت را از اظهارنامه مالیاتی ارسال شده مطالعه نمی‌کند؟ خب جواب آن ساده است.

• اولاً اظهارنامه مالیاتی شما فقط نوع فعالیت و اطلاعات کلی در مورد آن را مطرح می‌کند،
• ثانیاً این نحوه کسب شناخت جزء جدایی ناپذیر رسیدگی محسوب می‌شود.

در اکثر انواع رسیدگی معمولاً رسیدگی کننده ابتدا باید شناخت کافی و مناسب نسبت به کسب‌و‌کار پیدا کند و سپس رسیدگی خود را با کمک اسناد و مدارک ارائه شده آغاز کند.

 

پاسخ به این سوال

پاسخ این سوال را طوری ارائه کنید که علاوه بر ارائه یک دید جامع نسبت به فعالیت‌ شرکت، جنبه‌های خاص درآمدی و هزینه‌ای مرتبط با شرکتتان را برای ممیز مالیاتی روشن کند.

به عنوان مثال پاسخ شما می‌تواند بر محور موارد ذیل ارائه شود:

• شرکت یک کسب‌وکار خدماتی، بازرگانی، تولیدی، دانش بنیان و … است،
• نوع مشتریان حقیقی، حقوقی، و یا مصرف کننده نهایی است،
• فرآیند ارائه خدمات از طریق مراجعه حضوری، تلفنی، یا اینترنتی است،
• وجوه مرتبط قبل از ارائه خدمات واریز می‌شود، یا بعد از ارائه خدمات،
• وجوه واریزی از طریق درگاه اینترنتی است، یا دستگاه کارت خوان و یا …

این موارد می‌تواند شروع خوبی برای کسب شناخت ممیز محسوب شود. چنانچه سوالاتی در هر مورد وجود داشته باشد، ممیز مالیاتی از شما خواهد پرسید.

 

2. دفاتر قانونی را تحریر کرده‌اید؟

احتمالاً پرسیدن این سوال برای این است که این اطمینان حاصل شود که دفاتر نانویس وجود ندارد. منظور از دفاتر نانویس این است که، مثلاً دو جلد دفتر روزنامه دریافت کرده‌اید اما به علت تراکنش‌های کم سال مالی موردنظر یکی از آن‌ها استفاده شده و دیگری نانویس مانده است.

 

تفاوت نانویس ماندن دفاتر با عدم تحریر

نانویس ماندن با عدم تحریر به علت نداشتن سیستم حسابداری یا سهل انگاری در تحریر به موقع دو موضوع متفاوت تلقی می‌شوند. لازم به ذکر است که پس از ارائه دفاتر قانونی به ممیز مالیاتی، مواردی همچون تاریخ اخذ دفاتر (که باید سال مالی قبل باشد مگر اینکه شرکت جدید التأسیس باشد)، شماره پلمپ دفاتر، و موارد رد دفاتر (موضوع فصل دهم آئین نامه تحریر دفاتر)، مقایسه جمع گردش دفتر روزنامه با تراز آزمایشی بعد از بستن حساب‌های موقت و دائم، کنترل خواهد شد.

 

3. اگر مانده حسابهای دریافتنی تجاری را از درآمدها کسر کنیم به واریزهای صورتحساب بانک می‌رسیم؟

با وجود اینکه منطقی بودن دو سوال قبل را توجیه کردیم، اما این سوال کمی غیرمنطقی به نظر می‌رسد! با این حال فرض را بر این می‌گذاریم که سوال کننده درصدد شناخت و محک زدن اطلاعات تهیه کننده اطلاعات حسابداری (یعنی حسابدار) است. خب معلوم است که این اتفاق نمی‌افتد.

جریان‌های نقد ورودی می‌تواند دلایل مختلفی به جزء جریان‌های نقدی مرتبط با درآمد داشته باشد. این چه سوالی است؟!

به هر حال در اکثر اوقات پاسخ این سوال منفی است. باید پاسخ دهید: خیر؛

چرا که مثلاً تراکنش‌های ورودی شامل ورودی‌های ناشی از فروش دارایی‌های ثابت، سود سهام دریافتی، تأمین مالی سهامداران، وام، و یا واریزهای نقدی حق‌العمل‌کاری (که عمدتاً در بدهی‌ها ثبت می‌شوند) و … نیز هست. بنابراین خودتان را نبازید و این سوالات را اینگونه پاسخ دهید.

 

4. مالیات اجاره را پرداخت کرده‌اید؟

معمولاً پس از مشاهده هزینه اجاره ابراز شده شما در متن صورت سودوزیان اظهارنامه مالیاتی، این سوال مطرح می‌شود که:

• سوال اول. مالیات اجاره پرداخت کرده‌اید؟
• سوال دوم. موجر حقیقی است یا حقوقی؟

در پاسخ به این سوالات شما سریعاً با ارائه قرارداد اجاره و قبض‌های مالیات اجاره پرداخت شده از ایفای تکالیف مالیات اجاره خود دفاع می‌کنید. پس کار سختی نیست.

فقط باید مدارک ایفای تکالیف را از قبل جمع‌آوری کنید تا در زمان رسیدگی به راحتی از آن دفاع کنید.

سوال دوم مرتبط با اجاره به دلیل این است که، نرخ‌های مالیات بر درآمد اجاره موجر حقیقی طبق ماده 131 ق.م.م و موجر حقوقی طبق ماده 105 ق.م.م محاسبه می‌شود. لذا ممیز مالیاتی با پرسیدن آن قصد دارد که صحت محاسبات مالیات اجاره را سریعتر در ذهن خود برآورد کند و بعد از آن به بررسی بیشتر اسناد و مدارک ارائه شده بپردازد.

 

5. هزینه مشاوره قرارداد دارد؟

پس از مشاهده هزینه مشاوره ابراز شده شما در متن صورت سودوزیان اظهارنامه مالیاتی، این سوال مطرح می‌شود تا اطمینان حاصل شود که اسناد مثبته قابل اتکا مرتبط با آن وجود دارد.

علاوه بر قرارداد مشاوره، می‌بایست مدارک مرتبط با ایفای تکالیف مالیاتی موضوع ماده 86 ق.م.م و تبصره 1 آن را مبنی بر تسلیم فهرست حق‌الزحمه پرداختی در سامانه Salary.tax.gov.ir و پرداخت مالیات مربوطه ارائه نمایید.

 

اینها نمونه سوالاتی معمولی است که در رسیدگی مالیاتی ممکن است با آن مواجه شوید. با توجه به نوع فعالیت شرکت و نوع حساب‌های آن سوالات قطعاً بیشتر خواهد شد تا جنبه‌های خاص کسب‌وکار شما نیز رسیدگی شود.

به هر حال پس از اینکه سوالات پرسیده شود. به احتمال زیاد فرصتی برای رسیدگی بیشتر در نظر می‌گیرند تا جوانب مختلف بررسی شود. بعد از آن، به منظور جمع‌بندی رسیدگی و توافق بر سر نکات رسیدگی با شما هماهنگی‌های لازم صورت خواهد گرفت.

 

صدور برگ تشخیص و قطعی مالیات

بعد از اتمام رسیدگی و توافق ممیز و مؤدی مالیاتی نسبت به این موضوع، برگ تشخیص مالیات بر درآمد، مالیات حقوق، مالیات تکلیفی اجاره، و تکالیف موضوع ماده 169 ق.م.م صادر خواهد شد.

پس از صدور برگ تشخیص، ذیل آن توسط مؤدی مُهر و امضا می‌شود که بیانگر ابلاغ آن به مؤدی خواهد بود. حال اگر مؤدی پس از ابلاغ برگ تشخیص، نسبت به مبلغ مالیاتی و جرائم احتمالی اعتراضی نداشته باشد، ترتیب پرداخت یا تقسیط آن داده شده، و نهایتاً با صدور برگ قطعی مالیات فرآیند رسیدگی مالیاتی سال مالی موردنظر به اتمام می‌رسد.

 

کلام آخر

نکات رسیدگی مالیاتی برای حسابدار، چیزی جز آمادگی کامل او برای ارائه مدارک دال بر ایفای تکالیف مالیاتی و پاسخ مناسب و منطقی به سوالات ممیزان مالیاتی محترم نخواهد بود. لطفاً تجربیات خود در زمینه رسیدگی را در زیر همین صفحه به اشتراک بگذارید.