مرداد
حسابداری مالی
حسابداری حق العمل کاری در شرکت‌های استارت آپ
طی دهه اخیر شاهد افزایش چشمگیر تأسیس شرکت‌های استارت آپ در ایران بوده‌ایم. این شرکت‌ها که با تکیه بر ایده‌های جدید فعالیت خود را شروع می‌کنند، معمولاً در سایه بکارگیری تکنولوژی، به گونه‌ای متفاوت تأمین کننده یک کالا یا خدمات موجود (یا جدید) برای مشتریان خود هستند. متفاوت بودن نحوه ارائه خدمات توسط این شرکت‌ها باعث می‌شود که آن‌ها را استارت آپ یا نوپا نامگذاری کنند (البته این یکی از دلایل نامگذاری آن‌ها محسوب می‌شود). اما به محض شناخته شدن خدمات‌شان بین مردم و بزرگتر شدن، به یک سازمان با سلسله مراتب مدیریتی تبدیل می‌شوند که، دیگر نمی‌توان آن را با نگاه روز اول و با سرمایه، تیم و امکانات کوچک مدیریت کرد.
بعضاً (و شاید معمولاً یا حتی اغلب) دیده می‌شود که یک شرکت استارت آپ، نقش فروشنده کالاها یا خدمات دیگران را به عهده گرفته است. این موضوع نوعی حق العمل‌کاری محسوب می‌شود، که حسابداری آن تفاوت‌هایی با حسابداری یک شرکت خدماتی دارد. لذا ما در این مقاله قصد داریم به چگونگی حسابداری این نوع از شرکت‌های استارت آپ بپردازیم. پس تا پایان، این مقاله را دنبال کنید.
تفاوت حق العمل کاری با دلالی
حق العمل کاری را نباید با دلالی اشتباه گرفت. هر کدام از این 2 اصطلاح در قانون تجارت تعریف خاص خود را دارند که بهتر است قبل از اینکه به موضوع حسابداری حق العمل‌کاری بپردازیم، ابتدا به بررسی آن‌ها بپردازیم.
دلالی
طبق ماده 335 قانون تجارت، دلال کسی است که در مقابل اجرت، واسطه انجام معاملاتی شده یا برای کسی که می‌خواهد معاملاتی نماید طرف معامله پیدا کند.
حق العمل کاری
طبق ماده 357 قانون تجارت، حق العمل کار کسی است که به اسم خود ولی به حساب دیگری (آمر)، معاملاتی کرده و در مقابل حق العمل دریافت می‌کند.
نکته 1: منظور از حق العمل، کمیسیون است.
نکته 2: دلالی و حق العمل کاری تحت شرایط ذکر شده در قانون تجارت، تابع قوانین وکالت خواهند بود.
نکته 3: در دلالی، دلال صرفاً واسطه معامله است، و خود معامله‌ای به جز ارائه خدمات واسطه‌گری انجام نمی‌دهد. اما در حق العمل‌کاری، حق العمل کار به نام خودش وارد معامله می‌شود، اما نقش حق العمل کار دارد و نه فروشنده اصلی.
نکته 4: چنانچه موضوع حق العمل‌کاری، فروش کالای فروشنده باشد، حسابداری کالای امانی مطرح خواهد بود. بدین صورت که، حق العمل کار، کالا را به صورت امانی نزد خود نگهداری می‌کند تا پس از تکمیل فرآیند فروش، و انتقال آن، کمیسیون خود را دریافت کند.
نکته 5: حق العمل کار در زمان انجام معامله به نام خودش، فاکتور فروش نیابتی صادر می‌کند که، نام خود را تحت عنوان حق العمل کار (و نه فروشنده) در آن قید نموده است.
حسابداری حق العمل کاری
شرکت نمونه، طراح یک سایت فروشگاه خرده فروشی است که، بستری را در فضای آنلاین برای خریداران فراهم می‌کند، تا به راحتی بتوانند هر نوع کالای مورد نیاز خود را به راحتی تنها با دسترسی به اینترنت خریداری، و درب منزل خود تحویل بگیرند. این کسب و کار علاوه بر اینکه، امکان خرید انواع کالا را برای مشتریان در سراسر کشور فراهم نموده، عرضه کالاها برای فروشندگان را نیز ساده می‌کند. چرا که فروشندگان نیاز به تبلیغات گسترده برای جذب مشتری مورد نظر خود را ندارند.
این همان تفاوتی است که، یک شرکت استارت آپ با تکیه بر تکنولوژی، در خرید و فروش روزانه مشتریان و فروشندگان ایجاد کرده است.
این شرکت طی عقد قراردادی با فروشندگان، کالای آن‌ها را در انبارهای شرکت خود نگهداری می‌کند، تا در زمان سفارش مشتری از طریق سایت خود، بتواند به سرعت ارسال آن را برای وی برنامه ریزی کند. این شرکت بابت حق العمل کاری فروش هر واحد کالا، 5% مبلغ فروش را از فروشنده اصلی کالا (آمر)، طی صدور فاکتوری مجزا مطالبه می‌کند، و در پایان هر ماه با هر یک از فروشندگان تسویه حساب می‌کند. فرآیند ثبت حسابداری مثال فوق، به شرح زیر است:
ثبت دریافت کالای امانی از آمر
ثبت فروش کالای امانی به خریدار
ثبت درآمد کمیسیون
ثبت تسویه حساب با آمر
نتیجه‌گیری
** در حسابداری شرکت‌های استارت آپ خدمات، قراردادها را مطالعه، و
امکان وجود مفاد حق العمل‌کاری را بررسی کنید. **
خداقوت بهتون ، استاد هزینه هایی که حق العمل کار بابت حمل و بیمه کالای امانی دیگران پرداخت میکنه رو میتونه از آمر بگیره ؟ غیر از این دو مورد هزینه ای هست که حق العمل کار پرداخت کنه و بتونه از آمر دریافت کنه ؟
سلام و وقت بخیر
ممنونم
طبق ماده 360 قانون تجارت (باب هفتم)، حق العمل کار مکلف به بیمه اموالی که موضوع معامله است، نیست. مگر اینکه آمر دستور داده باشه.
و اینکه طبق ماده 368 هم مخارجی که حق العمل کار انجام داده و برای انجام معامله لازم بوده باید به وی مسترد بشه.
بله میتونه هزینه‌های دیگه‌ای هم توسط حق العمل کار انجام بشه مثل انبارداری.
اما اگر موارد خاص دیگه‌ای مثل بسته بندی و … مطرح باشه، موضوع قرارداد از شکل حق العمل کاری فاصله میگیره (چرا که حق العمل کاری برای خرید یا فروش هست و نه ارائه خدمات خاص)، و احتمالاً باید با نظر مشاور حقوقی شرکت، قراردادها از هم تفکیک بشن.
مثلاً یک قرارداد مجزا برای ارائه خدمات بسته بندی، و یک قرارداد هم برای حق العمل کاری فروش.
موفق باشید.
یعنی اگه آمر دستور بیمه کالاها رو نداده باشه و در اثر حادثه ای مثل آتش سوزی کالاها از بین بره مسئولش خود آمر باید باشه درسته؟
ببخشید استاد سوال آخر اینکه اگر حق العمل کار مجاز به فروش نسیه باشه ولی وصولش حتی با پیگیری هم انجام نشه مسئولش بازم آمره ؟
مرسی از سوالات خوب تون
پاسخ اول: با وجود اینکه قانون تجارت بیمه کردن کالا رو وظیفه حق العمل کار نمیدونه، اما نمی‌تونیم بگیم که حق العمل کار وظیفه ای در برابر کالاهای امانی آمر نزد خودش نداره، و باید دید مصادیق خیانت در امانت از نظر قوانین چه مواردی هست.
در واقع باید و باید در صورت امکان وقوع چنین خطراتی برای کالای امانی، قبل از عقد قرارداد، بحث بیمه و مخاطرات و مسئولیت های طرفین کاملاً روشن بشه.
لذا همیشه در نظر داشته باشین که مشاور حقوقی، همیشه در آماده سازی متن قرارداد فیمابین باید این موارد رو پوشش بده تا مشخص بشه که دقیقاً مسئولیت این حادثه و خسارت مربوطه به عهده کدوم طرف قرارداد هست.
پاسخ دوم: برای فروش نسیه باید مجوز آمر وجود داشته باشه، و در صورتی که آمر اجازه نداده باشه، ضررهای ناشی از فروش نسیه متوجه حق العمل کار هست.
در مورد این موضوع هم، شرایط فروش نسیه و مسئولیت ضررهای عدم وصول، باید به تفصیل در قرارداد فیمابین روشن بشه، تا حق العمل کار فروش نسیه رو سهل نگیره.
موفق باشید
پس با این حال متن قرارداد فی مابین خیلی مهمه و ملاک کار قرار میگیره .
خیلی ممنونم از توضیحاتتون .
بله دقیقاً
خواهش میکنم
و آفرین به دقت مطالعه تون
سلام و متشکرم از این آموزش عالی
هزینه هایی که حق العمل کار انجام میده تا روند فروش بهتر بشه اما در قرار داد توافقی براش نبوده، مثلا تخفیفی از جانب خودش اعمال میکنه، این رو به چه صورت باید ثبت کنه؟
و اینکه در صورت مشمول مالیات بودن، ارزش افزوده رو باید روی کارمزد قبل از تخفیف خودش محاسبه کنه؟
متشکرم
سلام خانم مرجانی
روز بخیر
پاسخ سوال اول:
توافقات باید حتماً در قرارداد پیش بینی بشه.
اما وقتی در قرارداد موضوعی پیش بینی نمیشه فارغ از اینکه میتونه مشکل ساز بشه یا نه
میشه به عرف صنعت و حوزه فعالیت یه نگاهی داشت (اما نه اینکه معیار اصلی تصمیم باشه)
بنده خودم طبق تجربه در شرکت‌های استارت آپ دیدم که حق العمل کار گاهاً برای جذب مشتری بیشتر، حاضر میشد تبلیغات سنگینی رو انجام بده تا بتونه محصول آمر رو براش بیشتر بفروشه و کارمزد بیشتری رو دریافت کنه. در این صورت به عنوان هزینه‌های خودش ثبت اش می‌کرد.
با این حال باز هم ریزه کاری هایی رو داره. مثلاً اینکه باید تحلیل سود داشته باشیم تا مازاد بر کارمزدهامون پول خرج نکنیم
پاسخ سوال دوم:
باید دیده که کارمزد با چه مبلغی برای آمر فاکتور میشه. مثلاً اگر 1000 ریال کارمزد فاکتور کنه، بعد 100 ريال هم به آمر تخفیف بده،
مبلغ ارزش افزوده روی مبلغ پس از تخفیف (یعنی 900 ريال) اعمال میشه.
رفرنس مأخذ محاسبه ارزش افزوده: تبصره 2 ماده 5 قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده هست.
لطفاً اگر راضی بودید، در انتهای مقاله، امتیاز ستاره‌ای خودتون رو ثبت کنید تا بیشتر دیده بشه.
اگر سوالی داشتید. حتماً بپرسید
موفق باشید
امین رضا زارع
عالی بود
سلام و وفت بخیر
زنده باشید
سلام وقت بخیر وتشکر از مطالب مفیدتون
ما شرکت آمر هستیم
فروشی که شرکت حق العمل کار برای ما انجام داده در معاملات فصلی به صورت فروش تجمیعی میاد یا فروش به نام حق العمل کار ثبت میشه؟(با در نظر داشتن این موضوع که مجوز شرکت آمر فروش عمده هست نه جزء)
همچنین آیا کارمزدی که حق العمل کار از ما دریافت کرده به عنوان خرید در معاملات فصلی آورده میشه؟(چون خدمات خریداری شده)
ممنون که با دقت و بردباری به سوالات پاسخ میدید
سلام و درود
زنده باشید ممنون از دیدگاه شما
حق العمل کار فروشی رو که به صورت نیابتی از جانب شما انجام میده
باید تحت عنوان نیابتی ارسال بکنه (مشابه دیجی کالا)
اما شما فروش تون رو بطور مجزا باید اعلام بفرمایید که مشمول جرائم عدم اعلام موضوع ماده 169 ق.م.م، و همینطور جرائم سامانه مودیان نشید
اینکه میفرمایید فروش تون تجمیعی رد میشه، یک موضوع رو باید در نظر بگیرید: شما عمده فروش هستید و خریدارتون احتمالاً یک بنک دار، یا شرکت پخش
پس با این مفروضات بعید هست که اعلام فروش به صورت تجمیعی برای شما مصداق داشته باشه (برای مصرف کننده نهایی مثل خریدار غذا از رستوران یا … کاربرد داره)
لذا اگر تجمیعی اعلام بفرمایید احتمال اینکه جزء شرکت‌های پر ریسک شناسایی بشید هست.
برای بررسی دقیق تر باید بفرمایید که فاکتور فروش تون رو به نام چه کسی صادر میکنید؟ خریدار اصلی یا حق الحمل کار؟
اما فاکتورهایی که حق العمل کار بابت دریافت کارمزد از شما صادر میکنه فاکتور درآمدش محسوب میشه
و در معاملات فصلی و سامانه مودیان در بخش فروش اعلام میکنه. متعاقباً فروش حق العمل کار در مورد فاکتور کارمزد، جزء فاکتورهای خرید خدمات شما محسوب میشه که باید در سامانه معاملات فصلی اعلام بفرمایید.
سوالی بود در خدمتتون هستم
موفق باشید